Η Συρία να απαλλαγεί από μισό αιώνα δικτατορίας της οικογένειας*

Ο Ζιλμπέρ Ασκάρ, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στη Σχολή Ανατολικών και Αφρικανικών Σπουδών (SOAS) του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, δεν έχει καμία αμφιβολία ότι τα χημικά τα έριξε ο Άσαντ. Ο διαπρεπής Λιβανέζος αναλυτής πιστεύει ότι η διείσδυση των σκληρών ισλαμιστών στον συριακό εμφύλιο είναι "περιορισμένη" και πως οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους δεν έχουν στόχο την ανατροπή του καθεστώτος.

Συνέντευξη στην Αναστασία Γιάμαλη

* Ο Ρόμπερτ Φισκ αναρωτήθηκε αυτή την εβδομάδα αν "γνωρίζει ο Ομπάμα πως πολεμάει στη μεριά της Αλ Κάιντα". Γιατί πιστεύετε πως η Δύση στην περίπτωση της Αιγύπτου τάσσεται κατά των ισλαμιστών και στην περίπτωση της Συρίας υπέρ;

Πρώτον, δεν θεωρώ πως οι ΗΠΑ τάσσονται κατά των ισλαμιστών στην Αίγυπτο. Στην πραγματικότητα υποστήριξαν την κυβέρνηση του Μοχάμεντ Μόρσι και ήταν απρόθυμες να υποστηρίξουν τη στρατιωτική δράση κατά του Μόρσι. Ακόμη και σήμερα οι ΗΠΑ επίσημα στοχεύουν σε μία συμβιβαστική λύση ανάμεσα στον στρατό και τη Μουσουλμανική Αδελφότητα.

Για τη Συρία τώρα, οι ΗΠΑ δεν υποστηρίζουν τους ισλαμιστές -αν με τον όρο Αλ Κάιντα εννοείτε τους τζιχαντιστές- αντίθετα τους εντάσσουν σε λίστες με τρομοκράτες. Δεν αποκλείεται μάλιστα οι βόμβες να κατευθυνθούν και προς αυτούς. Οι ΗΠΑ δεν έχουν μπει καν στη διαδικασία να υποστηρίξουν την αντιπολίτευση ή να ανατρέψουν το καθεστώς Άσαντ. Αυτό που κάνουν είναι να αντιδρούν στη χρήση χημικών όπλων, την οποία εδώ και καιρό εχουν θέσει ως "κόκκινη γραμμή". Με δεδομένο πως αυτή η "κόκκινη γραμμή" ξεπεράστηκε στη Συρία, αν οι ΗΠΑ δεν αντιδρούσαν, θα έχαναν πλήρως την αξιοπιστία τους. Μιλάνε για περιορισμένη επέμβαση, όχι για αλλαγή καθεστώτος.

* Η Κάρλα Ντελ Πόντε, με την ιδιότητα του μέλους της Ανεξάρτητης Διεθνούς Επιτροπής του ΟΗΕ για τη Συρία, είπε τον Μάιο ότι υπάρχουν ενδείξεις πως χημικά έχουν και οι αντικαθεστωτικοί. Τότε δεν αποτελούσαν "κόκκινη γραμμή";

Γίνονται καθημερινά κάθε είδους δηλώσεις, άλλες περισσότερο σοβαρές από άλλες. Όλοι γνωρίζουν πως το καθεστώς διαθέτει μεγάλη ποσότητα χημικών όπλων και την ικανότητα και την τεχνογνωσία να τα χρησιμοποιήσει. Δεν νομίζω πως είναι σοβαρό να πιστεύει κανείς πως η αντιπολίτευση -ακόμη και οι τζιχαντιστές- έχει αυτήν την ικανότητα. Αν είχαν τέτοια δυνατότητα, θα τα είχαν ήδη χρησιμοποιήσει και όχι μάλιστα ενάντια στους δικούς τους αλλά στο καθεστώς.

* Θα μπορούσα να πούμε πως αυτή η εμφύλια σύγκρουση έχει θρησκευτική και φυλετική δράση;

To φυλετικό υπάρχει, αλλά είναι δευτερεύον. Το θέμα είναι σεχταριστικού χαρακτήρα. Το βασικό γεγονός είναι πως το καθεστώς είναι 100% σεχταριστικό, με πλειοψηφική σέχτα αυτήν των αλαουιτών, που δεν είναι περισσότεροι από το 10% του συνολικού πληθυσμού της χώρας και που κατέχουν το 75% των στρατιωτικών θέσεων. Τα βασικά αξιώματα καλύπτονται πλήρως από τους αλαουίτες. Πρόκειται για ένα σεχταριστικό καθεστώς που ήρθε αντιμέτωπο με ένα κίνημα που ξεκίνησε σε πολύ δημοκρατική βάση και απέρριπτε ακριβώς αυτό. Στη συνέχεια αναπτύχθηκαν τζιχαντικές φονταμενταλιστικές ομάδες που ιδρύθηκαν με χρήματα του Κόλπου, που όμως αποτελούν τη μειοψηφία. Είναι λάθος να περιγράφει κανείς το κίνημα κατά του Άσαντ ως σεχταριστικό. Υπάρχουν σεχταριστικές ομάδες, αλλά δεν συγκρίνονται με το σεχταριστικό καθεστώς. Η συντριπτική πλειονότητα των Σύρων δεν είναι σεχταριστική.

* Γιατί ξεκίνησε η εξέγερση;

H εξέγερση δεν ξεκίνησε λόγω σεχταρισμού. Ξεκίνησε γιατί οι άνθρωποι ζούσαν σε καθεστώς σκληρής και απάνθρωπης δικτατορίας με όλη την εξουσία συγκεντρωμένη στα χέρια της οικογένειας Άσαντ από το 1970. Αυτό σημαίνει πως 43 χρόνια οι άνθρωποι ζουν υπό τον ζυγό μιας οικογένειας. Προσθέστε σε αυτό και το ότι η κυβέρνηση εφαρμόζει νεοφιλελεύθερες πολιτικές που εξαθλιώνουν την πλειονότητα του πληθυσμού και κυρίως τις αγροτικές περιοχές και τους φτωχούς των πόλεων. Μιλάμε επί της ουσίας για ένα κίνημα των φτωχών και των υποτελών τάξεων ενάντια σε ένα απολυταρχικό καθεστώς. Όποιος θεωρεί εαυτόν αριστερό και υποστηρίζει παράλληλα το καθεστώς Άσαντ δεν είναι πραγματικά αριστερός.

* Η Αριστερά στην Ελλάδα είναι κατά της στρατιωτικής επέμβασης, ωστόσο δεν έχει "διαλέξει" ακριβώς πλευρά στην εσωτερική σύγκρουση.

Σωστά η Αριστερά στην Ελλάδα τάσσεται κατά της στρατιωτικής επέμβασης. Ωστόσο, είναι σε εφαρμογή μία στρατιωτική επέμβαση στη Συρία από το Ιράν και τους συμμάχους του, που λειτουργεί υποστηρικτικά στο καθεστώς Άσαντ.

Στη Συρία έχουν σταλεί μαχητές της Χεζμπολάχ, Ιρανοί μαχητές και σιίτες Ιρακινοί μαχητές. Άρα, λοιπον, υπάρχει ξένη επέμβαση, αλλά αυτό δεν δικαιολογεί την άμεση εμπλοκή και επέμβαση της Δύσης. Η συριακή εξέγερση δεν έχει ανάγκη την επέμβαση της Δύσης. Οι βομβαρδισμοί θα σκοτώσουν πολύ περισσότερο κόσμο από όσο θα σώσουν. Σε κάθε περίπτωση, αυτή η επέμβαση δεν έχει στόχο να ανατρέψει τον Άσαντ. Η Ουάσιγκτον κατέστησε απόλυτα σαφές πως θέλει να κρατήσει το καθεστώς ως έχει στην Συρία καθαιρώντας ωστόσο τον Άσαντ και επιβάλλοντας στην αντιπολίτευση μία συμφωνία με το καθεστώς. Είναι σαφές και στην Ουάσιγκτον πως η αντιπολίτευση δεν πρόκειται να προχωρήσει σε συμβιβαστική συμφωνία όσο στην προεδρία της χώρας είναι ο Άσαντ. Κάτι τέτοιο δεν βοηθά την εξέγερση: εδώ και δύο χρόνια ζητούν την παροχή οπλισμού και αμυντικού εξοπλισμού, τον οποίο δεν έχουν λάβει. Η ΗΠΑ έχουν πει στο παρελθόν πως δεν σκοπεύουν να παράσχουν όπλα διότι δεν εμπιστεύονται την αντιπολίτευση.

* Ποιες θα είναι οι συνέπειες ενός ενδεχόμενου "τέλους του μπααθισμού"; Θα είναι πρόοδος;

Όποτε τελειώνει μια δικτατορία γίνεται ένα βήμα μπροστά, ακόμη και αν στα πρώτα στάδια οδηγούμαστε σε χαοτικές καταστάσεις. Η ανατροπή του Μουμπάρακ είχε αποτέλεσμα την άνοδο στην εξουσία των Αδελφών Μουσουλμάνων. Πρέπει να καταλήξουμε πως "ήταν καλύτερα επί Μουμπάρακ"; Κάτι τέτοιο είναι οπισθοδρομικό. Η αιγυπτιακή επανάσταση ήταν εξαιρετικά προοδευτική και, όπως συμβαίνει με κάθε επανάσταση, μπορείς να είσαι σίγουρος για την αρχή της, αλλά όχι για το τέλος της. Έχω τονίσει πολλάκις πως πρόκειται για μακροπρόθεσμη επαναστατική διαδικασία και με επιβεβαίωσαν και τα γεγονότα στην Αίγυπτο. Όταν ανέβηκε ο Μόρσι στην εξουσία, πολλοί βιάστηκαν να πουν πως "ήρθε ο χειμώνας μετά την άνοιξη" και μετά ξεκίνησε ένα τεράστιο κίνημα κατά του Μόρσι, το οποίο βέβαια ακολούθησε η στρατιωτική επέμβαση. Τι σημαίνει αυτό; Tόσο η Αίγυπτος όσο και η υπόλοιπη περιοχή -συμπεριλαμβανομένης και της Συρίας στo ενδεχόμενο πτώσης του Άσαντ- θα μπει σε μια μακροχρόνια διαδικασία αναταραχής και μεταβολών. Όπως κάθε επαναστατική διαδικασία, έχει διάφορες φάσεις, τα "πάνω και τα κάτω" της, το κυρίαρχο όμως είναι να ανατραπεί η δικτατορία. Αν ο κόσμος καταφέρει να ξεφορτωθεί τη δικτατορία και αρχίσει να δρα πιο ελεύθερα, τότε θα αναπτυχθούν μαζικά κινήματα όπως είδαμε στην Τυνησία και την Αίγυπτο.

* Τι οδήγησε στις εξεγέρσεις στην περιοχή της Βόρειας Αφρικής -αυτές που τα κυρίαρχα ΜΜΕ βάφτισαν "Αραβική Άνοιξη"- και τι έπεται;

Τα αίτια για τις εξεγέρσεις στην ευρύτερη περιοχή της Β. Αφρικής είναι τα ίδια που έβγαλαν τον κόσμο στους δρόμους και στην Ελλάδα και είναι κοινωνικο-οικονομικά. Η διαφορά με την Ελλάδα είναι πως στις αραβικές χώρες τα αίτια ήταν υπαρκτά επί πολλά χρόνια. Επίσης, δεν μπορούσε να υπάρχει ανάπτυξη ακριβώς λόγω της φύσης του καθεστώτος. Έτσι το 2011 έγινε η έκρηξη, για να πετύχει αυτό απαιτεί ριζοσπαστική κοινωνικο-οικονομική και πολιτική αλλαγή. Μέχρι τώρα είχαμε μόνο πολιτική αλλαγή, όχι κοινωνικο-οικονομική. Όσο δεν επιλύεται το κοινωνικο-οικονομικό ζήτημα, το κίνημα και οι αναταραχές θα συνεχίζονται. Η επαναστατική διαδικασία θα συνεχίζεται με νέους όρους. Έτσι λειτουργεί το ιστορικό και επαναστατικό προτσές.

* Αρχικά οι Αγγλογάλλοι ήταν ιδιαίτερα πρόθυμοι να επέμβουν στρατιωτικά, μετά τα μάζεψαν. Πώς το σχολιάζετε;

Θα έλεγα πως και οι δύο χώρες είναι "μόνο λόγια". Έχουν βρεθεί στην ίδια θέση με τη διακυβέρνηση Ομπάμα μετά την αποκάλυψη της επίθεσης με χημικά, με τους πρόσφυγες να κατακλύζουν τις γύρω χώρες... και την Δύση να παραμένει άπραγη. Επενέβησαν άμεσα στη Λιβύη, αλλά δύο χρόνια αιματοκυλίσματος στη Συρία δεν τους συγκίνησαν. Επενέβησαν άμεσα όταν έγινε η εισβολή στο Κουβέιτ το 1990, αλλά δεν έκαναν τίποτα όταν ένα εκατομμύριο δολοφονήθηκε στη Ρουάντα. Αποδεικνύεται πως αυτοί οι τύποι ενδιαφέρονται μόνο όταν υπάρχει κέρδος, και δη πετρέλαιο. Με αυτά τα δεδομένα, και με τον κόσμο να τους κατηγορεί πως είναι υποκριτές, έπρεπε να κάνουν κάτι για να δείξουν πως είναι σοβαροί στις δεσμεύσεις τους. Η δράση τους θα είναι περιορισμένη, πράγμα που φαίνεται και από το πόσο προσεκτικοί είναι στις αντιδράσεις τους σε αντίστιξη με το πως λειτούργησαν στη Λιβύη. Δεν είναι τίποτα παραπάνω από υποκριτές και αυτή είναι η μόνη αλήθεια.

Επαναλαμβάνω πως η Ουάσιγκτον δεν θέλει την πτώση του καθεστώτος. Ο Ομπάμα έκανε λόγο για "λύση της Υεμένης", δηλαδή την παραίτηση του προέδρου και την ανάληψη της εξουσίας από τον αντιπρόεδρο. Πρόκειται για κοροϊδία, για εγκατάλειψη του στόχου της επανάστασης.

* Ας επιστρέψουμε στον ρόλο της Ελλάδας, η οποία τελευταία έχει προσδεθεί -μάλλον μονοσήμαντα- στο άρμα του Ισραήλ. Πιστεύετε πως αυτή η προσκόλληση είναι λάθος; Πως εντάσσει την Ελλάδα στο "μεσανατολικό πρόβλημα";

Δεν νομίζω πως η Ελλάδα πρέπει να παραμείνει ουδέτερη, πρέπει αντίθετα να υποστηρίζει τον αγώνα των Παλαιστινίων και όλους τους αγώνες των λαών ενάντια στις δεσποτείες, ξένες ή εγχώριες. Επίσης θεωρώ πως πρέπει να φύγει από το ΝΑΤΟ, που δεν είναι τίποτε παραπάνω από μία ομάδα ιμπεριαλιστικών χωρών, όχι φιλειρηνικών δημοκρατών.

*Δημοσιεύτηκε στην Αυγή (01/09/2013)