Τρίτη, 31 Μαΐου 2011
«Πλατεία Ταχρίρ» της Βαρκελώνης: Το «V» της Νίκης
των Josep Maria Antentas και Esther Vivas*
Το Κίνημα της 15ης του Μάη κατανίκησε την πρώτη απόπειρα καταστολής του. Την Παρασκευή 27 Μαΐου, η επιχείρηση απομάκρυνσης του καταυλισμού της «Πλατείας Καταλούνια» στη Βαρκελώνη, του δεύτερου σε σημασία μέχρι τώρα στο Ισπανικό Κράτος, ήταν μια παταγώδης αποτυχία.
Μια βδομάδα μετά από την πανωλεθρία που υπέστη από το κίνημα η απόφαση της Κεντρικής Εκλογικής Επιτροπής να απαγορεύσει τις διαδηλώσεις στη διάρκεια της «ημέρας περισυλλογής» στις 21 Μαΐου και της ημέρας των εκλογών, στις 22 Μαΐου, πολύ νωρίς το πρωί της Παρασκευής, η καταλανική αστυνομία αποπειράθηκε να απομακρύνει τον καταυλισμό της πλατείας της Καταλονίας. Με το γελοίο και ελάχιστο πιστευτό πρόσχημα ότι ήθελε να διευκολύνει τον καθαρισμό της πλατείας.
Ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις άρχισαν να κλείνουν τις προσβάσεις στη πλατεία όπου υπήρχαν 300 άτομα, για να επιτρέψουν σε ένα δημοτικό συνεργείο καθαριότητας να διαλύσει τον καταυλισμό. Πάνω από 1.000 άνθρωποι ήλθαν να διαδηλώσουν την αλληλεγγύη τους με τους καταληψίες, κατορθώνοντας να «ανακαταλάβουν» τη πλατεία και αναγκάζοντας την αστυνομία να οπισθοχωρήσει.
Η απόπειρα της αστυνομίας να μας εκδιώξει ήταν εξαιρετικά βίαιη. Παρά τα ψέματα του συμβούλου επί των εσωτερικών της καταλανικής κυβέρνησης, Φελίπ Πουτς (Felip Puig), οι εικόνες μιλάνε από μόνες τους. Όπως και ο απολογισμός: πάνω από 100 τραυματίες, από τους οποίους ο ένας σοβαρά.
Αστυνομική πρόκληση; Λάθος εκτίμηση; Ό,τι κι αν είναι, το κίνημα πέτυχε μια πολύ σημαντική πολιτική νίκη. Η εικόνα ενός εκνευρισμένου Φελίπ Πουτς που απαντάει στους δημοσιογράφους κατά τη συνέντευξη τύπου ήταν καθαρό σημάδι του πολιτικού και αστυνομικού φιάσκου της καταλανικής κυβέρνησης. Πέρα από την τυπική ανακατάληψη της πλατείας, η νίκη ενάντια σε αυτή τη πρώτη απόπειρα καταστολής έδωσε ακόμα περισσότερη δύναμη και ενέργεια στους ακτιβιστές και δυνάμωσε τη συμπάθεια που τους δείχνει η πλειοψηφία του πληθυσμού.
Ενώ με το τέλος των δημοτικών και περιφερειακών εκλογών, τα ΜΜΕ το πρόβαλαν όλο και λιγότερο στη διάρκεια της τελευταίας βδομάδας, η αστυνομική επίθεση του καταυλισμού της Βαρκελώνης ξανάδωσε μεγάλη ορατότητα στο κίνημα των αγανακτισμένων.
Σύμφωνα με τα ΜΜΕ, πάνω από 12.000 άνθρωποι κατέκλυσαν τη πλατεία της Καταλονίας στη συγκέντρωση στις 7 το απόγευμα και στη «συναυλία των κατσαρολών» στις 9 το βράδυ της Παρασκευής 27 Μαΐου. Λίγο πριν, κατά τις 5 η ώρα, πολλές χιλιάδες άνθρωποι έλαβαν μέρος στη πορεία ενάντια στα μέτρα λιτότητας στη δημόσια υγεία, που οργανώθηκε από τη πλατφόρμα των εργαζομένων στην υγεία «αγανακτισμένοι και αγανακτισμένες». Αυτή η πορεία ξεκίνησε από το μνημείο του Χριστόφορου Κολόμβου και τελείωσε με μια θριαμβευτική είσοδο στη πλατεία της Καταλονίας.
Χωρίς καμιά αμφιβολία, η συνέλευση που έγινε στο τέλος της μέρας ήταν η πιο μαζική από την αρχή του κινήματος. Τα συνθήματα που φωνάχτηκαν περισσότερο συνιστούσαν ένα πολύ ξεκάθαρο πολιτικό μήνυμα: «Δεν θα μας διώξουν από τη Πλατεία της Καταλονίας!», «Φελίπ Πουτς παραιτήσου!», «Εδώ αρχίζει η επανάσταση!». Οι συγκεντρώσεις στους άλλους καταυλισμούς του Ισπανικού Κράτους ήταν επίσης οι μεγαλύτερες των τελευταίων ημερών. Η αλληλεγγύη ενάντια στη καταστολή έδωσε νέα ώθηση στο κίνημα, μετά από μια βδομάδα στην οποία η κούραση άρχισε να συσσωρεύεται και να κάνει αισθητές τις συνέπειές της.
Είναι αδύνατο να προβλέψουμε πόσο θα διαρκέσουν οι καταυλισμοί και οι συνελεύσεις στις πλατείες, αλλά αυτό δεν είναι ούτε συγκυριακό ούτε μοναχικό κίνημα. Είναι η κορυφή του παγόβουνου μια συσσωρευμένης κοινωνικής δυσφορίας που αρχίζει να μετατρέπεται σε κινητοποίηση. Μια πρώτη κοινωνική σεισμική δόνηση που προαναγγέλλει ένα νέο κύμα κινητοποιήσεων πρόγευση των οποίων είναι οι διαδηλώσεις της 15ης Μαΐου και οι καταλήψεις.
Οι καταυλισμοί και οι καταλήψεις πλατειών δεν πρέπει να αναλύονται ως αυτοσκοπός. Παίζουν σήμερα το ρόλο της συμβολικής αναφοράς και ταυτόχρονα της επιχειρησιακής βάσης, του μοχλού για την προώθηση των αυριανών κινητοποιήσεων και του ηχείου για την μεγέθυνση των υπό εξέλιξη αγώνων.
Σε όλη αυτή τη βδομάδα, πολυάριθμοι τομείς σε πάλη συμμετείχαν στις δραστηριότητες της δικής μας «πλατείας Ταχρίρ» στη Βαρκελώνη, μεταξύ άλλων συλλογικότητες για μια αξιοπρεπή στέγαση και οικογένειες που απειλούνται με έξωση, εργαζόμενοι της εταιρίας Telefonica που παλεύουν ενάντια στη πρόθεση της διεύθυνσης να απολύσει 6.000 υπαλλήλους, φοιτητές και πανεπιστημιακοί εργαζόμενοι που διαμαρτύρονται ενάντια στα μέτρα λιτότητας στην ανώτατη εκπαίδευση.
Σχεδόν δυο βδομάδες μετά από τη 15η Μαΐου και την αρχή των καταλήψεων, το κίνημα του δικού μας μικρού «Μάη 2011» έχει πάντα μπροστά του μερικές προκλήσεις. Η πρώτη είναι να συνεχίσει να ριζώνει τοπικά, πολλαπλασιάζοντας τις συνελεύσεις γειτονιών και πόλεων και ενθαρρύνοντας τη λαϊκή αυτοοργάνωση. Η δεύτερη είναι να πληθύνει τις προσπάθειες για να συνδεθεί με την εργατική τάξη, τις αγωνιζόμενες επιχειρήσεις και το μαχόμενο συνδικαλισμό και να διατηρήσει έτσι τη πίεση πάνω στα πλειοψηφικά συνδικάτα, που τα έχουν χαμένα μπροστά σε αυτό το απρόσμενο κίνημα που αμφισβητεί ριζικά το σημερινό προσανατολισμό τους για κοινωνική συναίνεση. Η τρίτη πρόκληση συνίσταται στη κορύφωση των καταλήψεων με μια μέρα μεγάλης ενοποιητικής κινητοποίησης στο σύνολο του Ισπανικού Κράτους και, στο μέτρο του δυνατού, σε διεθνή κλίμακα. Εξ ου και η ανάγκη να δουλέψουμε την ημερομηνία της 19ης Ιουνίου, από το καταυλισμό της Βαρκελώνης, ως στόχου για μια τέτοια συνολική κινητοποίηση.
Η 28η Μαΐου ήταν αποφασιστικής σημασίας για να εμφυσήσει ενέργεια, να βάλει σε κίνηση νέες εστίες αλληλεγγύης, και να αυξήσει κατακόρυφα την αγανάκτηση. Χρειάζεται τώρα να σκεφτούμε συλλογικά και στρατηγικά τα επόμενα βήματα που πρέπει να κάνουμε.
* Ο Josep Maria Antentas είναι καθηγητής κοινωνιολογίας στο Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης (UAB). Η Esther Vivas μετέχει στο Κέντρο μελετών των κοινωνικών κινημάτων (CEMS) του Πανεπιστημίου Pompeu Fabra (UPF). Και οι δυο είναι μέλη της Αντικαπιταλιστικής Αριστεράς (Izquierda Anticapitalista), συντάκτες στην επιθεώρηση «Viento Sur» και συγγραφείς του «Resistencias Glοbales, De Seattle a la Crisis de Wall Street» (Editorial Popular, 2009). Συμμετέχουν στη κατάληψη της Πλατείας Καταλούνια της Βαρκελώνης.
(Μετάφραση: Γιώργος Μητραλιάς)