Επανεφεύρεση του ναζισμού για την κρατική προπαγάνδα: Πώς η ηθική αντικαθίσταται από τη βία
του Ilya Budraitskis
Είναι προφανές ότι το Κρεμλίνο δεν επιδιώκει μόνο γεωπολιτικούς στόχους στην Ουκρανία, όπως η αποκατάσταση της "ιστορικής Ρωσίας" ή ο περιορισμός του ΝΑΤΟ. Οι ομιλίες του Βλαντιμίρ Πούτιν, καθώς και η επίσημη προπαγάνδα, παραπέμπουν σε έναν φιλόδοξο ιδεολογικό στόχο - την πλήρη αναθεώρηση των πολιτικών και ηθικών αντιλήψεων που στηρίζουν την ευρωπαϊκή συναίνεση μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο πυρήνας αυτής της επί δεκαετίες ανομολόγητης συναίνεσης μπορεί να συμπυκνωθεί στο λακωνικό "ποτέ ξανά/nie wieder". Η παραδοχή ήταν ότι η σελίδα της ιστορίας στην οποία ο ναζισμός ήταν δυνατός ως ιδεολογία και ως σύστημα πρακτικών, έχει γυρίσει για πάντα και ότι ο ναζισμός δεν μπορεί να επιστρέψει σε καμία μορφή.
Για δεκαετίες το θεμέλιο αυτής της παραδοχής ήταν η συλλογική μνήμη, η οποία βρισκόταν πάνω από κάθε εθνικό όριο και δεν μπορούσε να γίνει αντικείμενο οποιασδήποτε σύγκρουσης για την επιδίωξη κρατικών συμφερόντων. Ωστόσο, οι γενιές άλλαξαν. Οι μνήμες έχασαν τη ζωντάνια τους. Το μόνο που απέμεινε από τον ναζισμό ήταν η ιδιότητά του ως απόλυτου κακού που δεν μπορούσε να νομιμοποιηθεί. Ωστόσο, ακριβώς σε αυτό το πλαίσιο, ο ναζισμός μετατράπηκε σε βασική δικαιολογία για τον πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας.
Η "αποναζιστικοποίηση" του Πούτιν σήμαινε πρώτα απ' όλα ότι ο πόλεμος ήταν όχι μόνο αποδεκτός αλλά και ηθικά αναγκαίος. Σε έναν πόλεμο κατά του ναζισμού δεν μπορούν να υπάρξουν συμβιβασμοί και το τίμημα που πρέπει να καταβληθεί δεν έχει σημασία. Στη μάχη μεταξύ του καλού και του κακού δεν μπορεί να επιτευχθεί ειρηνική διευθέτηση, καθώς θα οδηγούσε μόνο στη διαφθορά και τη φθορά της καλής πλευράς. Ο ναζισμός αψήφησε όλους τους ανθρώπινους νόμους και επομένως στους ίδιους τους ναζί δεν πρέπει να παραχωρηθούν οικουμενικά δικαιώματα. Όπως και με τους τρομοκράτες, έτσι και με τους ναζί δεν διαπραγματεύεσαι - τους σκοτώνεις. Έτσι, αν η Ουκρανία έχει γίνει ναζιστικό κράτος και ολόκληρος ο δυτικός κόσμος συνωμότησε συλλογικά για να συμβεί αυτό, τότε μόνο η Ρωσία μπορεί να αποδώσει ηθική δικαιοσύνη. Λαμβάνει έτσι το δικαίωμα να αποκαταστήσει την παγκόσμια ανθρώπινη υπόσταση, καθώς η υπόλοιπη ανθρωπότητα έχει χάσει την ασυλία της από τον ναζισμό.
Αυτή είναι η τερατώδης λογική ενός πρόσφατου άρθρου του Timofey Sergeytsev, το οποίο προσφέρει μια ηθική δικαιολογία για τις σφαγές στη Μπούτσα. Γράφει ότι ο αγώνας κατά του ναζισμού σήμερα έχει γίνει "καθαρά ρωσική υπόθεση" λόγω της "αντιφασιστικής φύσης" του "ρωσικού πολιτισμού". Σε μια εξίσωση όπου η στρατιωτική ισχύς ισούται με την ηθική, ισχύει και το αντίθετο: η ηθική καθορίζεται από τη δύναμη. Αν η Ουκρανία "αποναζιστικοποιηθεί" όπως προτείνει ο Sergeytsev -μέσω σφαγών και "επανεκπαίδευσης" του "ναζιστικοποιημένου" πληθυσμού σε στρατόπεδα συγκέντρωσης- τότε έτσι ακριβώς θα μοιάζει η νίκη του καλού επί του κακού, σε έναν νέο κόσμο απαλλαγμένο από τον ναζισμό. Ή, όπως το θέτει ο Σεργκέιτσεφ, "η ιδεολογία ενός αποναζιστή δεν μπορεί να αμφισβητηθεί από το ένοχο μέρος που πρόκειται να υποβληθεί σε αποναζισμό". Η εναλλακτική λύση είναι απλή: είτε ο ναζισμός πρέπει να καταστραφεί χωρίς οίκτο, είτε τους Ρώσους περιμένει ένα "νέο Ολοκαύτωμα".
Στο περίφημο βιβλίο της "Οι απαρχές του ολοκληρωτισμού", η Χάνα Άρεντ έγραψε ότι ο Χίτλερ (σε αντίθεση με τον Στάλιν) είναι ένας "νέος τύπος εγκληματία", καθώς δεν αναζήτησε δικαίωση στη διαστρεβλωμένη ανθρωπιστική ηθική του παρελθόντος, αλλά προσπάθησε να εγκαθιδρύσει μια ριζικά νέα. Η νέα ηθική θα έσβηνε την ίδια την έννοια του ανθρώπου ως τέτοιου (και, κατά συνέπεια, τα φυσικά του δικαιώματα) και θα την αντικαθιστούσε με έναν αγώνα των φυλών ως βιολογικών ειδών που δημιουργήθηκαν άνισα από τη φύση. Το δικαίωμα στη ζωή και στο θάνατο δεν είναι επομένως καθολικό, αλλά επαναπροσδιορίζεται διαρκώς δυναμικά στην υπαρξιακή φυλετική μάχη για το ζωτικό χώρο.
Ο Franz Neumann, ένας άλλος οξυδερκής μελετητής του ναζισμού, ανέλυσε την παραμόρφωση του δικαστικού συστήματος της ναζιστικής Γερμανίας, το οποίο βασιζόταν σε μια "φαινομενολογική" προσέγγιση του δικαίου. Αυτό σημαίνει ότι η ετυμηγορία στο ναζιστικό δικαστήριο εκδίδονταν με βάση την ουσία και όχι την πράξη, απαντώντας πρωτίστως στο ερώτημα "ποιος", ενώ το "τι" ήταν εντελώς δευτερεύον. Έτσι, το δικαστήριο δεν λάμβανε αμερόληπτη θέση, αλλά αποτελούσε απλώς ένα όργανο προστασίας της φυλής, θωρακίζοντάς την από κάθε απειλή για την καθαρότητα και την εσωτερική της ενότητα. Η σχετικότητα της ηθικής και του δικαίου με τους νόμους της φύσης, που ανατράπηκε από τη συνεχή πολιτική και στρατιωτική πάλη ανταγωνιστικών φυλετικών "οντοτήτων", αποτελούσε βασικό στοιχείο της ναζιστικής ιδεολογίας. Αυτό το όραμα της πραγματικότητας ηττήθηκε στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και δεν θα έπρεπε ποτέ ξανά να αναβιώσει (θα προκαλούσε αναπόφευκτα νέους πολέμους).
"Η τερατώδης αντιστροφή της λογικής που προσπαθεί να επιφέρει σήμερα το Κρεμλίνο έγκειται στην αντίληψη ότι ο ναζισμός πρέπει να οριστεί αυστηρά σύμφωνα με τη ναζιστική μέθοδο".
Ο ναζισμός χάνει έτσι τα οικουμενικά του χαρακτηριστικά και μετατρέπεται σε εργαλείο για τη δημιουργία "του εχθρού". Η διαφορά μεταξύ ναζιστών και μη ναζιστών θα κατέληγε στο ξένοι εναντίον των δικών μας. Και η πραγματοποίηση αυτής της διάκρισης εξαρτάται μόνο από την ωμή βία, τη γυμνή στρατιωτική κυριαρχία. Το μεγαλύτερο έπαθλο στον πόλεμο της Ουκρανίας για τη Ρωσία του Πούτιν είναι η ευκαιρία να χαρακτηρίσει ναζί όποιον αρνείται να υποταχθεί στις επιταγές του νικητή (και επομένως να του στερήσει το δικαίωμα ύπαρξης). Αν στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, όπως πιστεύει ο Πούτιν, η Σοβιετική Ένωση ήταν απλώς ενσάρκωση της αιώνιας "ιστορικής Ρωσίας", τότε η Ρωσία είναι οργανικά "αντιφασιστική" και όλοι οι εξωτερικοί της αντίπαλοι είναι εν δυνάμει "ναζί". Σε αυτή την κατασκευή, ο αγώνας κατά του απόλυτου κακού του ναζισμού γίνεται ένα και το αυτό με τον αγώνα για παγκόσμια κυριαρχία της Ρωσίας. Η ηθική και η γεωπολιτική συγχωνεύονται σε ένα θεμελιωδώς αδιαχώριστο σύνολο, και ολόκληρα έθνη γίνονται φορείς ιδεών (καλών ή κακών) αποκλειστικά και μόνο με βάση την "ουσία" τους - την "ιστορική τους μοίρα", την οποία οι σύγχρονοι δεν μπορούν να αλλάξουν.
"Μια τέτοια αντίληψη για τον κόσμο -ως μια αιώνια πάλη οιονεί φυσικών συλλογικών οντοτήτων στην οποία κερδίζει ο ισχυρότερος- αποτελεί στην πραγματικότητα το ιδεολογικό πλαίσιο σχεδόν κάθε είδους φασισμού".
Η εκλεκτική διακοσμητική βιτρίνα - είτε πρόκειται για φυλετική θεωρία είτε για "απο-ουκρανοποίηση" - είναι απλώς θέμα συγκεκριμένων ιστορικών περιστάσεων. Όσοι πιστεύουν ότι ο φασισμός γεννιέται από μια φανατική εμμονή των μαζών με κάποιες "μεγάλες ιδέες" κάνουν βαθύτατο λάθος- αντίθετα, ο φασισμός βασίζεται στον πιο βαθύ κυνισμό και στη μέγιστη περιφρόνηση για την ικανότητα των ανθρώπων να πιστέψουν σε ιδανικά και να τα επιδιώξουν μέχρι τέλους. Εξάλλου, κάθε ιδέα ή έννοια, σύμφωνα με τον φασισμό, είναι πάντα απλώς ένα τέχνασμα στον ζωώδη αγώνα των συμφερόντων: σε αντίθεση με όλα τα οικουμενικά δικαιώματα και τις ελευθερίες, που στην πραγματικότητα δεν είναι παρά υποκριτική φλυαρία, η "ουσία" ("φυλετικό ένστικτο", "ανθρώπινη φύση", "πολιτιστικοί κώδικες" κ.λπ.) δεν ψεύδεται ποτέ.
Στα 20 χρόνια της εξουσίας του, ο Πούτιν έχει κηρύξει με συνέπεια έναν τέτοιο κυνισμό, ο οποίος έχει διαβρώσει την κοινωνία από την κορυφή ως τη βάση. Σήμερα, το λογικό αποτέλεσμα αυτού του αχαλίνωτου κυνισμού είναι η ιδεολογική δικαιολόγηση εγκλημάτων πολέμου και η απανθρωποποίηση ενός ολόκληρου έθνους. Η πραγματική αποναζιστικοποίηση της Ρωσίας είναι ένα δύσκολο έργο που βρίσκεται μπροστά μας. Κεντρικό στοιχείο του πρέπει να είναι η επανεξέταση και η αντιμετώπιση αυτού του επικίνδυνου μείγματος περιφρόνησης των αδυνάτων και δικαιολογίας του ανταγωνισμού και της βίας, το οποίο είναι ικανό να αναζωογονήσει ξανά και ξανά τον ναζισμό.
Το πρωτότυπο κείμενο στα ρωσικά δημοσιεύθηκε στο Republic.ru
https://russiapost.net/
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: elaliberta.gr