Επιτροπή για την αλήθεια σχετικά με το ελληνικό χρέος: Επιτυχία της 2ης συνόδου ολομέλειας που πραγματοποιήθηκε από τις 4 μέχρι τις 7 Μαΐου 2015 στην Αθήνα

του Raphael Goncalves Alves*

Σκοπός ήταν να συναντηθεί το σύνολο των μελών της επιτροπής κατά τη διάρκεια των τεσσάρων αυτών ημερών για δεύτερη φορά μετά τη σύνοδο του Απριλίου, ώστε να εξετασθεί η πρόοδος των ερευνών τους, για να σχεδιαστούν και να οργανωθούν αυτά που πρέπει να γίνουν ενόψει της ενδιάμεσης έκθεσης που πρέπει να παραδοθεί στα μέσα Ιουνίου.

Οι συνεδριάσεις έλαβαν χώρα στο Ελληνικό Κοινοβούλιο, όπου όλες οι παρουσιάσεις και οι συζητήσεις μπορούσαν να μεταφραστούν στις τρεις γλώσσες εργασίας που είναι: τα ελληνικά, τα αγγλικά και τα γαλλικά.

Ως επιστημονικός συντονιστής, ο Ερίκ Τουσαίν προέδρευσε τις διάφορες συνόδους, ανοίγοντας και κλείνοντας τις, ήταν υπεύθυνος να καθοδηγήσει τις συζητήσεις, τις επεμβάσεις, και τις διαδικασίες του συνόλου των μελών για να καθορίσει τα επόμενα στάδια του έργου της Επιτροπής. Οι ενδιάμεσες συνεδρίες εργασίας, συνοδεύτηκαν από μια δημόσια παρουσίαση το πρωί της Δευτέρας και μια συνέντευξη τύπου την Πέμπτη το απόγευμα.

Η συνεδρίαση πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα της Προέδρου του Κοινοβουλίου, επίσης Προέδρου της Επιτροπής, Ζωής Κωνσταντοπούλου η οποία συμμετείχε ενεργά στις διάφορες συνεδρίες, μέσω επεμβάσεων και εισηγήσεων, παρόλο το υπερφορτωμένο πρόγραμμά της.

Η Επιτροπή έλαβε επίσης υπόψη την επίσκεψη του Υπουργού Δημόσιας Διοίκησης και Διοικητικής Μεταρρύθμισης, Γιώργου Κατρούγκαλου ο οποίος ήταν έτοιμος να παραδώσει στο Κοινοβούλιο ένα νόμο για την επαναπρόσληψη των εργαζομένων που απολύθηκαν άδικα και παράνομα με τις μνημονιακές πολιτικές. Ήθελε να υπενθυμίσει ότι η υποστήριξη που παρέχεται από την Επιτροπή είναι διασφαλισμένη από το σύνολο της κυβέρνησης και τα διάφορα υπουργεία.

Κατά τη διάρκεια της εναρκτήριας συνεδρίασης, ο Ερίκ Τουσαίν δήλωσε ότι ο έλεγχος  είχε δύο στόχους: να δώσει κάποιες στοιχειώδεις απαντήσεις και επιχειρήματα στην Ελληνική Κυβέρνηση για μια ενδεχόμενη αναστολή ή ακύρωση του χρέους, αλλά και να κινητοποιήσει και να ευαισθητοποιήσει τους Έλληνες και Ελληνίδες πολίτες και όλο τον κόσμο.

Σε αυτό το πλαίσιο, είναι σημαντικό να τονίσουμε τη διεθνή έκκληση που απηύθυνε αυτή την εβδομάδα ο Γιώργος Μητραλιάς.για την υποστήριξη του ελληνικού λογιστικού ελέγχου. 300 άτομα έχουν αρχικά υπογράψει αυτή την έκκληση (ανάμεσά τους και ο Νόαμ Τσόμσκι και ο Κεν Λότς), και η έκκληση είναι τώρα ανοιχτή στο κοινό για να υπογράψει. Ο Γιώργος είχε επίσης την ευκαιρία να προωθήσει την πρωτοβουλία αυτή – η οποία έχει ήδη λάβει μεγάλη στήριξη – στη συνέντευξη τύπου στις 7 Μαΐου στο Ελληνικό Κοινοβούλιο.

Η πρόοδος των εργασιών και ο σχεδιασμός

Από τη Δευτέρα το απόγευμα έως την Τετάρτη το πρωί, οι συνεδρίες αφορούσαν στην παρουσίαση των εργασιών που έγιναν από την κάθε υπο-ομάδα εργασίας. Οι ομάδες αυτές καθορίστηκαν κατά τη διάρκεια της πρώτης συνεδρίασης, που έγιναν σύμφωνα με τις ικανότητες του καθενός, 2-5 μέλη της επιτροπής ώστε να είναι αφιερωμένες σε ένα εξειδικευμένο μέρος των ερευνών και της τελικής έκθεσης. Αν και  είναι περισσότερες, αυτές οι ομάδες εργασίας μπορούν να χωριστούν σε 3 μεγάλες ειδικότητες:

- Οι ομάδες που είναι αφιερωμένες σε διάφορους πιστωτές (BCE, FMI, χώρες-μέλη της ευρωζώνης, FESF, ιδιώτες πιστωτές)

- Νομικές ομάδες (πολιτικός αντίκτυπος των πολιτικών της λιτότητας πάνω στα ανθρώπινα δικαιώματα, νομικές συμφωνίες με την Τρόικα…),

- Οι μακροοικονομικές ομάδες (ρίζες του ελληνικού χρέους, αντίκτυπος των πολιτικών λιτότητας και των μνημονίων πάνω στην οικονομία και τη βιωσιμότητα του ελληνικού δημοσίου χρέους).

Έτσι, ακολουθώντας την ημερήσια διάταξη, κάθε ομάδα παρουσίασε την πρόοδο των εργασιών της καθώς και τα ενδιάμεσα συμπεράσματα στα οποία είχαν φτάσει. Αυτές οι παρουσιάσεις κάθε φορά αποτελούσαν αντικείμενο σχολιασμού και συλλογικών αποφάσεων προσβλέποντας στον προσανατολισμό της ομάδας σχετικά με τη συνέχεια του έργου της. Το λιγότερο που μπορούμε να πούμε είναι ότι οι διάφορες έρευνες εντοπίζουν ήδη σοβαρές παρατυπίες μέσα στη διαδικασία του χρέους της χώρας την περίοδο 2010-2015 και προηγούμενα. Το άθροισμα όλων των ερευνών και εκθέσεων θα αποτελέσουν την ενδιάμεση έκθεση, αφού εναρμονισθούν από μια συντακτική επιτροπή που έχει συσταθεί κατά την τελευταία συνεδρία.

Τα μέλη της Επιτροπής είναι σύμφωνα με τη δομή της ενδιάμεσης έκθεσης. Ένα προσχέδιο που πραγματοποιήθηκε από τον Ερίκ Τουσέν έχει τροποποιηθεί και η τελική δομή του εγγράφου ορίστηκε με κοινή συναίνεση.

Αποφασίστηκε επίσης, ότι η Τρίτη συνεδρίαση της Επιτροπής θα διεξαχθεί στην Αθήνα από τις 15 μέχρι τις 18 Ιουνίου 2015. Τα χρονικά περιθώρια είναι εξαιρετικά μικρά για τα μέλη αυτής της Επιτροπής που εργάζονται όλοι  - περίπου δεκαπέντε Έλληνες/Ελληνίδες και περίπου δεκαπέντε ξένοι – σε εθελοντικοί βάση. Ωστόσο, όπως τόνισε ο Ερίκ Τουσέν κατά την καταληκτική συνέντευξη τύπου, η ενότητα της χρονικής περιόδου, των πιστωτών και της φύσης του χρέους, επιτρέπει ένα έλεγχο του χρέους πιο γρήγορο από ότι έχουμε συνηθίσει σε άλλες περιπτώσεις  (όπως στην περίπτωση του ελέγχου του χρέους του Ισημερινού). Μετά την ενδιάμεση έκθεση τον Ιούνιο, το έργο θα συνεχιστεί έτσι ώστε να γίνει μια πιο εκτενής τελική έκθεση.

Κυνηγοί πληροφοριών

Ένα από τα πιο έντονα θέματα συζήτησης ήταν αναμφίβολα το ζήτημα της συλλογής των επίσημων εγγράφων, ένα ζήτημα που τέθηκε κυρίως κατά την παρουσίαση της Μαρία Λουκία Φατορέλλι (συντονίστρια λογιστικού ελέγχου των πολιτών της Βραζιλίας) συνυπεύθυνη της ομάδας για τη μεθοδολογία του ελέγχου. Πράγματι, πέρα από όλα τα έγγραφα και τις πληροφορίες που συγκεντρώθηκαν από τα μέλη της Επιτροπής, τα διάφορα Θεσμικά Όργανα θα πρέπει να απαντήσουν στις ερωτήσεις της Επιτροπής αν θέλουμε το έργο μας να πραγματοποιηθεί μέσα σε καλές συνθήκες.

Κατά τη διάρκεια αυτών των τεσσάρων  ημερών, αρκετές αρχές έδειξαν την υποστήριξή τους στην επιτροπή και υποσχέθηκαν να παράσχουν τη βοήθεια τους ειδικότερα σε σχέση με τη συλλογή εγγράφων. Αυτές περιλαμβάνουν την επίσκεψη της αντιπροσωπείας της Επιτροπής στον αναπληρωτή διευθυντή της Κεντρικής Τράπεζας της Ελλάδος. Η Πρόεδρος της Επιτροπής ανακοίνωσε επίσης ότι είχε στείλει τις διάφορες αιτήσεις που επιτρέπουν στην Επιτροπή να έχει πρόσβαση σε όλα τα έγγραφα που βρίσκονται ήδη στην κατοχή του Κοινοβουλίου.

Τέλος, για να διευκολυνθούν οι σχέσεις με τα υπουργεία και τις ποικίλες δημόσιες διοικήσεις, αλλά και για να διευκολυνθεί η εσωτερική οργάνωση των αιτημάτων της Επιτροπής, τοποθετήθηκε ειδικά για αυτά τα καθήκοντα ειδική γραμματεία.  

Στο πλαίσιο της συλλογής πληροφοριών, η Επιτροπή θα ακούσει ένα αριθμό ατόμων των οποίων η μαρτυρία θα μπορούσε να παρέχει χρήσιμες πληροφορίες, ακόμη και απαραίτητες για το έργο της επιτροπής. Μια υποεπιτροπή που θα είναι υπεύθυνη για την προετοιμασία και τη διεξαγωγή των ακροάσεων έχει επομένως συσταθεί. Ένας αρχικός κατάλογος ατόμων για ακρόαση καταρτίστηκε από το σύνολο των μελών της Επιτροπής. Οι προσκλήσεις για να παρουσιαστούν πρέπει να αποσταλούν σύντομα.

Εμφάνιση ορισμών

Μια ομάδα εργασίας υπό την καθοδήγηση του Cephas Lumina, πρώην εισηγητή των Ηνωμένων Εθνών για τις επιπτώσεις του χρέους στην άσκηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ανέλαβε να παρουσιάσει μια εργασία για τους ορισμούς των χρεών «αθέμιτο», «παράνομο» «απεχθές» και «μη βιώσιμο». Αυτή η ερώτηση ήταν παραγματικά ζωτικής σημασίας, επειδή η επίσημη εντολή της Επιτροπής είναι, μεταξύ άλλων, να εντοπίσει αυτά τα χρέη.  Οι προτάσεις για τον ορισμό είναι αρκετά ευρέως αποδεκτοί και με ορισμένες τροποποιήσεις έγιναν το αντικείμενο της συναίνεσης. Θα παρουσιαστούν στην προκαταρκτική έκθεση στα μέσα Ιουνίου.

Απομένει πολλή δουλειά για την Επιτροπή μέχρι τότε για να γίνει αυτό το ιστορικό βήμα (μοναδικό στην Ευρώπη), το οποίο ευχόμαστε ότι θα εμπνεύσει και άλλες χώρες και θα ωθήσει άλλους λαούς να ζητήσουν έλεγχο του δημόσιου χρέους τους! Σημειώνουμε ότι μια κοινοβουλευτική επιτροπή λογιστικού ελέγχου ξεκίνησε στην Αργεντινή.

* Ο Raphael Goncalves Alves είναι Γάλλος νομικός και μέλος της Επιτροπής Αλήθειας του Δημοσίου Χρέους