(Τετάρτη,  09/03/2011, TVXS)

Ισημερινός, πώς μείωσε κατά 65% το χρέος, του Ερίκ Τουσέν

Συνέντευξη του Ερίκ Τουσέν, Προέδρου της Επιτροπής για την Κατάργηση των Χρεών του Τρίτου Κόσμου, στην εφημερίδα Αυγή της 6/3/2011.

Το πρόβλημα του χρέους, με το οποίο σήμερα μας «πολυβολούν», είναι πράγματι τόσο σημαντικό ή χρησιμοποιείται μάλλον για ιδεολογικούς λόγους;

Πράγματι το θέμα του χρέους χρησιμοποιείται ως πρόσχημα για την επιβολή σε όλους τους λαούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και της Βορείου Αμερικής, στις ΗΠΑ, μια σειρά θυσιών που αποτελούν πλήγματα στα κοινωνικά δικαιώματα. Η έκρηξη του δημοσίου χρέους χρησιμοποιείται ως πρόσχημα από το μεγάλο κεφάλαιο για να επιτείνει την επίθεσή του κατά της εργασίας, αυξάνοντας έτσι τα χρέη του.

Γιατί όμως το κεφάλαιο επέλεξε τη συγκεκριμένη συγκυρία όπου η παγκόσμια ανάκαμψη είναι ακόμη πολύ εύθραυστη; Δεν φοβάται ότι παίζει με τη φωτιά;

Η ιστορία μας διδάσκει ότι το κεφάλαιο κάνει σημαντικές παραχωρήσεις στην εργασία, όταν ο συσχετισμός δυνάμεων το αναγκάζει. Για παράδειγμα, τη δεκαετία του 1930 στις ΗΠΑ και σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες σημειώθηκαν σημαντικοί κοινωνικοί αγώνες που ανάγκασαν σε παραχωρήσεις.

Ο Φραγκλίνος Ρούζβελτ που ανέλαβε την προεδρία των ΗΠΑ το 1933, μετά από το κραχ του 1929, εφάρμοσε πραγματικά μια κεϊνσιανή πολιτική με στόχο τη βελτίωση των μισθών, των συνδικαλιστικών δικαιωμάτων, την αύξηση της προοδευτικότητας της φορολογίας, με την έννοια ότι αναγκάστηκαν τα υψηλότερα εισοδήματα να συνεισφέρουν περισσότερο, π.χ. επέβαλε φόρο ύψους 80% στα υψηλότερα εισοδηματικά κλιμάκια! Το ίδιο έγινε με το Λαϊκό Μέτωπο στη Γαλλία και τους Εργατικούς στην κυβέρνηση στη Βρετανία. Και μετά από τον παγκόσμιο πόλεμο, υπήρχε τέτοιος συσχετισμός δυνάμεων υπέρ του κοινωνικού κινήματος και των εργαζομένων, που είχαμε αυτό που ονομάστηκε «φορντικός συμβιβασμός», καθώς και πολιτικές εθνικοποιήσεων σε ευρωπαϊκές χώρες και σημαντικές παραχωρήσεις στον κόσμο της εργασίας. Αλλά πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι από τα τέλη της δεκαετίας του 1970 περάσαμε με τον Ρέηγκαν και τη Θάτσερ σε νέα φάση αυτή της νεοφιλελεύθερης επίθεσης, που δυστυχώς για τον κόσμο της εργασίας δεν έχει ακόμη τελειώσει. Βλέπουμε ότι ενώ το 2008 το κεφάλαιο φοβήθηκε πάρα πολύ - ακόμη κι ο Σαρκοζί είχε τότε κάνει λόγο για την ανάγκη «επαναθεμελίωσης του καπιταλισμού» - αλλά καθώς δεν υπήρξε συντονισμένο και ισχυρό κίνημα -, δεν αναγκάστηκε να κάνει παραχωρήσεις. Οι παραχωρήσεις δεν γίνονται όταν απλά διαδηλώνουμε στους δρόμους αλλά όταν αναγκάζεται από ένα ισχυρό κίνημα...

Και πόσες πιθανότητες υπάρχουν σήμερα στην Ε.Ε. να εφαρμοστεί μια πολιτική σαν αυτή του Ρούζβελτ, στην οποία αναφερθήκατε;

Χρειάζεται συντονισμένη πολιτική σε επίπεδο ευρωπαϊκού, συνδικαλιστικού κινήματος, της ευρωπαϊκής αριστεράς, προκειμένου να αντιδράσει με κοινό τρόπο, με σαφές πλάνο κινητοποιήσεων και διεκδικήσεων που να αφορούν κυρίως το δημόσιο χρέος και να ζητούν έλεγχό του και κατάργησή του. Στην αρχή της συνέντευξης αυτής σας είπα ότι το χρέος χρησιμεύει ως πρόσχημα αλλά βέβαια αποτελεί πραγματικό πρόβλημα. Για την επίλυσή του υπάρχουν δύο λύσεις: ή εξοφλούμε πλήρως το χρέος, και με δεδομένο το ύψος του και τα επιτόκια που απαιτούν οι χρηματοπιστωτικές αγορές, κάτι τέτοιο συνεπάγεται 10 με 15 χρόνια κοινωνικών θυσιών. Και αυτή είναι η επιλογή της κυβέρνησης Παπανδρέου και πολλών άλλων κυβερνήσεων στην Ευρώπη και στη Βόρειο Αμερική. Ή, η δεύτερη λύση, να αναγκαστούν οι πιστωτές, δηλαδή οι μεγάλες ευρωπαϊκές ιδιωτικές, γερμανικές, γαλλικές, ολλανδικές, βρετανικές, βελγικές, λουξεμβούργιες τράπεζες, στις οποίες χώρες όπως η Ελλάδα ή η Πορτογαλία και η Ισπανία χρωστούν πάνω από το μισό του χρέους τους, να απαρνηθούν ένα τμήμα των πιστώσεών τους...

Ναι, αλλά εδώ είναι το πρόβλημα: πώς θα αναγκαστούν οι τράπεζες να αποδεχθούν κάτι τέτοιο;

Αναστέλλοντας την πληρωμή του χρέους, διεξάγοντας έναν έλεγχο του χρέους προκειμένου να καθοριστεί το παράνομο τμήμα του χρέους, που θα οδηγήσει και στην ακύρωσή του, μέσα από νόμιμες, κυρίαρχες ενέργειες που μπορεί να κάνει ένα κράτος. Αν ένα κράτος αποδείξει στη διεθνή κοινότητα ότι ένα τμήμα των χρεών που του ζητούν να αποπληρώσει, είναι παράνομο, μπορεί να το ακυρώσει, να το αποκηρύξει. Για να δημιουργηθεί ο ανάλογος συσχετισμός δυνάμεων προκειμένου να αναγκαστούν οι πιστωτές να αποδεχθούν κάτι τέτοιο, πρέπει να ανασταλεί η πληρωμή. Και για να έχει κανείς ισχυρή επιχειρηματολογία, οφείλει να διεξαγάγει έναν έλεγχο.

Έχει γίνει αυτό αλλού;

Η πιο ενδιαφέρουσα περίπτωση είναι αυτή του Ισημερινού, χώρα 13 εκατομμυρίων κατοίκων, από το 2007 ως το 2009, που ανέστειλε την πληρωμή τμήματος του χρέους της, ισχυριζόμενη ότι στη βάση των αποτελεσμάτων της επιτροπής ελέγχου του χρέους, το χρέος ήταν παράνομο και δεν μπορούσε να αποπληρωθεί. Έτσι η κυβέρνηση προχώρησε στη μονομερή αναστολή πληρωμής του χρέους και είπε στους πιστωτές της ότι είναι έτοιμη να αγοράσει τους τίτλους του χρέους του Ισημερινού που κατείχαν, στο 35% της αξίας τους. Με άλλα λόγια, ο Ισημερινός επέβαλλε μείωση κατά 65% της αξίας των τίτλων κι εξοικονόμησε συνολικά 7 δισ. δολάρια, που για μια χώρα όπως η συγκεκριμένη είναι σημαντικό ποσό.

Είναι όμως εκτός αγορών...

Αυτό δεν ισχύει. Η αναστολή πληρωμής του χρέους αφορούσε τίτλους που είχαν αγοραστεί από Αμερικανούς τραπεζίτες. Βέβαια, από τη στιγμή που υπάρχει αναστολή πληρωμής χρέους, για ένα χρονικό διάστημα δεν μπορείτε να δανειστείτε αλλά για αυτόν τον λόγο γίνεται και αναστολή πληρωμής... Αλλά θα σας εξηγήσω το εξής: γιατί η Ελλάδα δανείζεται σήμερα; Δανείζεται από τις χρηματοπιστωτικές αγορές για να αποπληρώσει το χρέος της, να ξεπληρώσει τους πιστωτές της, τους τραπεζίτες όχι για να κτίσει νοσοκομεία, υποδομές ή να δημιουργήσει απασχόληση. Και οι ίδιοι αυτοί τραπεζίτες που τη δανείζουν, απαιτούν υψηλότερα επιτόκια από παλιά. Όταν μια χώρα αναστέλλει την αποπληρωμή του χρέους της, εξοικονομεί το ποσό που έπρεπε να αποπληρώσει. Έτσι δεν έχει πια ανάγκη για ένα χρονικό διάστημα να δημιουργήσει νέα χρέη.

Και ποια είναι τα περιθώρια δράσης για μια κυβέρνηση όπως της Ελλάδας που ανήκει στην Ε.Ε. να διαπραγματευθεί μια τέτοια λύση;

Είναι τα περιθώρια δράσης ενός κυρίαρχου κράτους. Κάθε μέλος της Ε.Ε., όπως η Ελλάδα, μπορεί να ενεργήσει κυρίαρχα, ιδίως σε θέματα χρέους. Βέβαια είναι ζήτημα βούλησης...

Πολιτικής βούλησης...