Το “ποτέ ξανά” σε 30 γλώσσες. Γιατί οι Ρωσίδες φεμινίστριες δεν μπορούν να σταματήσουν να διαμαρτύρονται
της Daria Serenko*
Μια μέρα μετά την έναρξη της «ειδικής επιχείρησης» εμφανίστηκε η Φεμινιστική Αντίσταση κατά του Πολέμου (ΦΑΠ) – ένα ημι-αντάρτικο κίνημα ακτιβιστριών που οργανώνει αντιπολεμικές δράσεις και προσπαθεί να σπάσει το κλοιό γύρω από την πληροφόρηση στη Ρωσία. Ένα από τα ιδρυτικά μέλη της ΦΑΠ, η Ντάρια Σερένκο, εξηγεί γιατί οι φεμινίστριες έγιναν η κύρια κινητήρια δύναμη της αντιπολεμικής αντίστασης στη Ρωσία.
Δεν υπάρχει ένας γενικός φεμινισμός, αλλά υπάρχουν διαφορετικοί φεμινισμοί και όλοι τους εκφράζουν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο τον αγώνα κατά της δουλείας, καθώς και τον αντι-ιμπεριαλισμό και τον αντι-μιλιταρισμό.
Το 1914, η Βρετανή σουφραζέτα Σίλβια Πάνκχορστ, επέκρινε τη μητέρα της, κεντρική φιγούρα στον αγώνα για τη χειραφέτηση των γυναικών, γιατί υποστήριξε τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αποκαλώντας τη στάση αυτή «τραγική προδοσία του κινήματος για την ψήφο των γυναικών.» Το 1915, οι σουφραζέτες συναντήθηκαν στη Χάγη για να ιδρύσουν το Διεθνή Σύνδεσμο Γυναικών για την Ειρήνη και την Ελευθερία με σκοπό να καταγγείλουν τον πόλεμο και να επεξεργαστούν κοινές στρατηγικές για την ειρήνη. Το 1916, η Αλεξάντρα Κολλοντάι δημοσίευσε ένα προγραμματικό άρθρο με τίτλο «Ποιος έχει ανάγκη από τον πόλεμο;» για την ανοησία των πολέμων και τη σύνδεσή τους με τον καπιταλισμό. Το 1917, η Αμερικανίδα φεμινίστρια Έμμα Γκόλντμαν, η οποία αντιτάχθηκε στη συμμετοχή των ΗΠΑ στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, έγραψε το περίφημο μανιφέστο "Όχι", στο οποίο κατήγγειλε τη στρατιωτικοποίηση και χαρακτήριζε την στράτευση "έγκλημα, καταπίεση και παράλογη αυθαιρεσία". Για την αντιπολεμική της δράση κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, η επαναστάτρια Ρόζα Λούξεμπουργκ, η οποία επίσης πίστευε ότι "όσο επικρατεί ο καπιταλισμός, οι πόλεμοι δεν θα σταματήσουν", πέρασε συνολικά τέσσερα χρόνια στη φυλακή.
Οι φεμινίστριες αντιτάχθηκαν στις εισβολές στο Ιράκ και το Αφγανιστάν και αντιτάχθηκαν στον πόλεμο του Βιετνάμ. Το 1988, εμφανίστηκε στο Ισραήλ το αντιμιλιταριστικό κίνημα "Γυναίκες στα Μαύρα", σχετικά με τη σύγκρουση με την Παλαιστίνη.
Οι φεμινίστριες γνωρίζουν πολύ καλά πώς συνδέονται μεταξύ τους όλα τα είδη βίας: η ενδοοικογενειακή, η κρατική, η αστυνομική και η στρατιωτική.
Ο πόλεμος πλήττει τον καθένα από εμάς, αλλά περισσότερο απ’ όλα χτυπάει όσους ήταν ευάλωτοι και πριν από αυτόν: γυναίκες, ομοφυλόφιλοι, άτομα «μη ηγεμονικής» εθνικότητας, Α.Μ.Ε.Α. Η μηχανή του πολέμου υπονομεύει όλες τις κατακτήσεις στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μας γυρίζει πίσω σε αφηγήματα που καταργούν τη διαφορετικότητα, τη συμπερίληψη και τις σημαντικές διαφορές μεταξύ ομάδων ανθρώπων. Ο πόλεμος μας «απλοποιεί».
Ο πόλεμος οξύνει επίσης την ανισότητα των φύλων. Όπως δείχνει η ιστορία, σε κάθε πόλεμο, για κάθε γυναίκα, πολλαπλασιάζεται ο κίνδυνος να πέσει θύμα βιασμού. Πρόσφατα, εμφανίστηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πληροφορίες για την πρώτη (αλλά σίγουρα όχι τη μόνη) περίπτωση βιασμού Ουκρανής από στρατιώτες. Μετά τον πόλεμο μπορεί να αυξηθεί η ενδο-οικογενειακή βία κατά των γυναικών, των ηλικιωμένων και των παιδιών. Οφείλουμε να θεωρούμε δεδομένο ότι φαντάροι που επέζησαν θα γυρίσουν σπίτι διαλυμένοι από τον πόλεμο και τη βία (τόσο τη βία που εξάσκησαν όσο και τη βία που υπέστησαν) και θα ξεσπάσουν στους αγαπημένους τους.
Ο φεμινισμός ως πολιτική δύναμη που υποστηρίζει την ανάπτυξη της κοινωνίας, τη βοήθεια προς τους ευάλωτους, αλλά και τη μείωση της βίας, δεν μπορεί να βρίσκεται στο πλευρό τoυ [λέξη που απαγορεύεται στη Ρωσική Ομοσπονδία] και πολύ περισσότερο δεν μπορεί να υποστηρίζει τον [λέξη που απαγορεύεται στη Ρωσική Ομοσπονδία]. Ακριβώς όπως ο φεμινισμός δεν μπορεί να είναι στο πλευρό της αυτοκρατορίας, διότι η αυτοκρατορική άποψη για τους ανθρώπους, τα εδάφη και την ιστορία είναι μια άποψη που οικειοποιείται, βιάζει, υποτάσσει. (Φυσικά, υπάρχει και ο δεξιός φεμινισμός στο πολιτικό φάσμα). Η αυτοκρατορία από-υποκειμενοποιεί όσους κοιτάζει, γιατί βλέπει τους πάντες ως θήραμα.
Ο σημερινός [λέξη που απαγορεύεται στη Ρωσική Ομοσπονδία], όπως δείχνει η έκκληση του προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν, κινείται υπό τη σημαία των "παραδοσιακών αξιών" που η Ρωσία υποτίθεται αποφάσισε να μεταφέρει στον κόσμο ως ένα είδος ιεραπόστολου. Τι είναι αυτές οι "παραδοσιακές αξίες" το ξέρουν πολύ καλά όσοι έχουν παρακολουθήσει την εσωτερική πολιτική της χώρας τα τελευταία χρόνια: βασίζονται στην εκμετάλλευση των γυναικών και άλλων ευάλωτων ομάδων και στην καταπολέμηση όσων ο τρόπος ζωής, ο αυτοπροσδιορισμός και οι δραστηριότητες υπερβαίνουν το στενό πατριαρχικό πρότυπο. Η αιτιολόγηση της κατοχής ενός γειτονικού κράτους από την επιθυμία να του επιβληθεί η νόρμα με το πρόσχημα της "απελευθέρωσης" είναι ένας ακόμη λόγος για τον οποίο οι φεμινίστριες της Ρωσίας, μια από τις λίγες εναπομείνασες ενεργές πολιτικές δυνάμεις στη χώρα, θα πρέπει να αντισταθούν σε αυτό τον [λέξη που απαγορεύεται στη Ρωσική Ομοσπονδία].
Θα σας πω για τον τρόπο λειτουργίας της ΦΑΠ - Φεμινιστική Αντίσταση κατά του Πολέμου. Τονίζω ότι τώρα έχω το προνόμιο να μιλήσω προσωπικά, χωρίς να κρύψω το όνομά μου: πολλά από τα μέλη μας δεν έχουν αυτή τη δυνατότητα. Χρειαζόμασταν όμως μερικά δημόσια πρόσωπα ώστε να προωθήσουμε και να διαδώσουμε το κίνημά μας. Σε ορισμένες καταστάσεις (ειδικά όταν κάνουμε καμπάνια για τη συγκέντρωση χρημάτων) υπάρχει περισσότερη εμπιστοσύνη στα δημόσια πρόσωπα.
Υπάρχουν περίπου 40 χιλιάδες συνδρομητές στα κοινωνικά μας δίκτυα, εκ των οποίων περίπου πέντε χιλιάδες είναι γυναίκες και άνδρες ακτιβιστές του κινήματος. Δεν μπορούν να συζητηθούν δημοσίως όλα όσα κάνουμε λόγω του μεγάλου κινδύνου για τις συμμετέχουσες που βρίσκονται στη Ρωσία. Αλλά εν συντομία, οργανώνουμε διαμαρτυρίες στους δρόμους και μαζικές καλλιτεχνικές δράσεις που λένε στον κόσμο για τον [λέξη που απαγορεύεται στη Ρωσική Ομοσπονδία] στην Ουκρανία, διανέμουμε αντιπολεμική προπαγάνδα (εφημερίδες, αυτοκόλλητα, προκηρύξεις, λίστες αλληλογραφίας, επιστολές), συμμετέχουμε στη δημιουργία του Ρωσικού Αντιπολεμικού Ταμείου - ένα ταμείο βοήθειας για απεργούς και όσους απολύονται λόγω των απόψεών τους. Δημοσιεύουμε επιστολές Ουκρανών γυναικών και ανδρών που βρίσκονται στο επίκεντρο των εχθροπραξιών ή περιγράφουν την εμπειρία τους ως πρόσφυγες. Χτίζουμε κάθε δράση δρόμου με κοινές προσπάθειες του δικτύου, διαδίδοντας και πολλαπλασιάζοντας [τις ιδέες που λειτουργούν] σε 60 ή περισσότερες πόλεις. Βοηθάμε επίσης εκείνους τους διαδηλωτές που αντιμετώπισαν αστυνομική βία. Σύντομα θα ξεκινήσουμε ομάδες ψυχολογικής βοήθειας και υποστήριξης. Κάποιες από εμάς βρίσκονται εκτός Ρωσίας και συμμετέχουν εθελοντικά σε πρωτοβουλίες ανακούφισης προσφύγων.
45 φεμινιστικές ομάδες δραστηριοποιούνται σε όλη τη χώρα, από το Καλίνινγκραντ έως το Βλαδιβοστόκ.
Οι φεμινιστικές ομάδες της Ρωσίας επικοινωνούν μεταξύ τους, πηγαίνουν σε δράσεις και συμμετέχουν σε αντιπολεμικές κινητοποιήσεις ως ένα ισχυρό δίκτυο.
Για λόγους ασφαλείας, δεν διαθέτουμε ένα διαδικτυακό κανάλι συνομιλίας γενικού συντονισμού. Υπάρχουν όμως πολλές μικρές ομάδες συνομιλίας (chat groups) με μέλη ποικίλης προέλευσης. Κάθε άτομο, κάθε ακτιβίστρια ή ακτιβιστής μπορεί να χρησιμοποιήσει το όνομα και τα σύμβολα της ΦΑΠ και να διακηρύξει ότι είναι μέλος του κινήματος ή να δημιουργήσει ένα νέο πυρήνα στην πόλη του, αν συμφωνεί με την κύρια θέση μας που διατυπώνεται στο συλλογικό μανιφέστο: Όχι [λέξη απαγορευμένη στη Ρωσική Ομοσπονδία].
Το μανιφέστο είναι διαθέσιμο σε άλλους ανθρώπους για να το επεξεργαστούν και να το προσαρμόσουν. Έχει ήδη μεταφραστεί σε 30 γλώσσες, συμπεριλαμβανομένων [ρωσικών αυτόχθονων γλωσσών όπως Sakha, Udmurt και Chuvash.
Το πρόγραμμα δράσης του κινήματός μας είναι επίσης αντιιμπεριαλιστικό, καθώς πολλοί λαοί που ζουν στη Ρωσία έχουν τη δική τους αιματηρή και οδυνηρή ιστορία για το πώς η Ρωσική Αυτοκρατορία ή η Σοβιετική Ένωση ακολούθησε βίαιη πολιτική εναντίον τους. Μιλάμε για εξωτερική αποικιοκρατία και για εσωτερική αποικιοκρατία- κάτι που συχνά δεν το σκέφτονται οι Ρώσοι πολίτες που θεωρούν τους εαυτούς τους Σλάβους.
Να τι λέμε σε οποιονδήποτε θέλει να προσχωρήσει στις γραμμές μας:
"Κάθε μέρα, συντονίζοντας τις διαμαρτυρίες, ξεκινώντας και σχεδιάζοντας συλλογικά νέες δράσεις και αναζητώντας τρόπους να βοηθήσουμε τους πρόσφυγες και τους διαδηλωτές, παλεύουμε με την αδράνεια των εννοιών: [η λέξη που απαγορεύτηκε στη Ρωσική Ομοσπονδία] έχει ακυρώσει πολλά νοήματα, συμπεριλαμβανομένων των νοημάτων και των επιτευγμάτων του ακτιβισμού των ενεργών πολιτών. Ακόμη και αν το κίνημά μας δεν είναι σε θέση να σταματήσει [μια λέξη που απαγορεύεται στη Ρωσική Ομοσπονδία], είναι σε θέση να αναπτυχθεί σε τέτοιο βαθμό ώστε να μπορεί να σταματήσει νέους [μια λέξη που απαγορεύεται στη Ρωσική Ομοσπονδία] και να δράσει προληπτικά.
Ο ρωσικός ιμπεριαλισμός είναι ριζωμένος στην πραγματικότητά μας σε τέτοιο βαθμό που όλοι μας πρέπει να σπάσουμε μια πολύ ισχυρή παλιά τάξη πραγμάτων προκειμένου το "μπορεί να επαναληφθεί" να γίνει "ποτέ ξανά".
* Η Ντάρια Σερένκο είναι 29 ετών, ποιήτρια, καλλιτέχνιδα δρόμου, και κυρίως, μαχόμενη φεμινίστρια, ακτιβίστρια LGBTQ και αντιπολεμική αγωνίστρια. Τη μέρα που ο Πούτιν εισέβαλε στην Ουκρανία, η Σερένκο έβγαινε από τη φυλακή όπου είχε κρατηθεί -για πολλοστή φορά- με τη κατηγορία ότι είχε ανεβάσει πέρυσι στο Ινσταγκραμ, μια τοποθέτηση για τις τότε εκλογές! Η Σερένκο είναι συντηρήτρια στη Δημοτική Βιβλιοθήκη της Μόσχας. Εξαιτίας της πολιτικής και φεμινιστικής δράσης της έχει λάβει χιλιάδες θανατικές απειλές από την άκρα δεξιά.